Türkiye’den AİHM’in Demirtaş kararına tepki…
Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında verilen karara itiraz ederek dosyanın Büyük Daire tarafından yeniden ele alınmasını talep etti. Anka Haber Ajansı’nın aktardığı bilgilere göre, AİHM 8 Temmuz 2025’te açıkladığı kararında, Demirtaş’ın Kobani Davası kapsamında tekrar tutuklanmasını “hukuki açıdan sorunlu” bulmuştu. Türkiye’nin karara itirazı için son tarih ise 8 Ekim olarak belirlenmişti. İtiraz sürecinin tamamlanmasının ardından dosya nihai karar için AİHM Büyük Dairesi’ne gönderilecek.
AİHM kararları Türkiye açısından bağlayıcı olmakla birlikte, diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de uygulanmayan bazı kararlar bulunuyor. Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala davaları, uygulanmayan kararların en bilinen örnekleri arasında yer alıyor. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ise Türkiye’nin bu kararları uygulayıp uygulamadığını denetlemeye devam ediyor.
DEM Parti yetkilileri, Türkiye’nin itirazını eleştirerek bunun toplumsal barış ve adalet açısından olumsuz etkiler yaratacağını savundu. DEM Parti Eş Genel Başkanı Tülay Hatimoğulları sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Barışa katkı vermeleri gerekenleri demir parmaklıklar ardında tutarak adaletsizlikte ısrar etmeyi ne biz ne de yüreği barış için atan milyonlar kabul eder” dedi. Diyarbakır Milletvekili Cengiz Çandar ise itirazın kötü niyetli olduğunu belirterek, Kürt vatandaşların ve Türk kamuoyunun duygularının göz ardı edildiğini söyledi. Çandar, iç barış konusunda büyük umutlar yaratan Süreç’in ciddi şekilde zarar gördüğünü vurguladı.
Demirtaş ile ilgili AİHM davalarının temeli, Kobani olayları sırasında gerçekleşen protesto ve şiddet olaylarına dayanıyor. Bu olaylar, 2014 yılında IŞİD’in Kobani’ye yönelik saldırısı sonrası Türkiye’de yaşanan eylemleri kapsıyor. İlk soruşturma 2014’te başlatıldı ve HDP’li bazı siyasetçilere “adam öldürme, yağma, kamu görevlisini silahla yaralama, bayrak yakma, devletin birliğini bozma” gibi suçlamalar yöneltildi. Demirtaş, Kasım 2016’da tutuklandı. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın hazırladığı iddianame 7 Ocak 2021’de kabul edilirken, ilk duruşma 26 Nisan 2021’de gerçekleştirildi. Davada toplam 108 kişi yargılandı ve yalnızca 12 kişi beraat etti. 15 Mayıs 2024’teki karar duruşmasında Demirtaş’a 42 yıl, Figen Yüksekdağ’a ise 30 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
AİHM, Demirtaş’ın tutukluluğuna ilişkin ilk başvuruyu 2017’de almış ve 20 Kasım 2018’de karara bağlamıştı. Mahkeme, Demirtaş’ın tutukluluğunun siyasi amaçlarla dayandığını tespit ederek Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5., 10., 18. ve 34. maddeleri ile Ek Protokol’ün 3. maddesini ihlal ettiğine hükmetmişti. Mahkeme, Türkiye’den tutukluluğun devamını meşru kılacak yeni gerekçeler veya kanıtlar sunulmasını istemiş ve aksi takdirde tutukluluğun sonlandırılması yönünde önlem alınmasını talep etmişti. Bu kararda Türkiye, 25 bin Euro tazminat ödemekle yükümlü tutulmuş ve karar temyiz organı olan Büyük Daire’ye gönderilmişti.
Büyük Daire ise 22 Aralık 2020’deki kararında Türkiye’nin ihlalde bulunduğunu tekrar teyit ederek Demirtaş’a mahkeme masrafları dahil olmak üzere 60 bin 400 Euro ödemesine hükmetmişti. Bu karar nihai nitelikte kabul ediliyor.
Demirtaş’ın tutukluluk durumuyla ilgili başka bir AİHM başvurusu ise 2 Mart 2020’de gündeme taşındı. Bu başvuruda da Türkiye’nin bazı AİHS maddelerini ihlal ettiği, Demirtaş’ın 20 Eylül 2019’da yeniden tutuklanmasının gerekçelerinin yetersiz olduğu ileri sürüldü. AİHM, 8 Temmuz 2025’te açıkladığı kararda, Demirtaş’ın Kobani Davası bağlamında tekrar tutuklanmasını “hukuki açıdan sorunlu” buldu. Mahkeme, iç hukuk makamlarının tutuklamaya alternatif tedbirleri değerlendirmediğini vurguladı ve tutuklamanın asıl amacının Demirtaş’ın siyasi faaliyetlerini engellemek olduğunu belirledi. AİHM, Türkiye’nin Demirtaş’a mahkeme masrafları dahil 55 bin 745 Euro tazminat ödemesine karar verdi. Karara itiraz için son gün ise 8 Ekim’di.