Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) Haziran ayında yayınladığı rapora göre; cari açıkta bu ay da artış kaydedildiği tespit edildi. 8 aydır üst üste cari açık açıklayan TCMB, bir yıllık aralık içerisinde toplamda 32.7 milyar dolar cari açık tespiti yaptı. Yıllık aralık seviyesini her ay takip eden Merkez Bankası; bu ayki rakamlarla birlikte son 15 ayın en yüksek seviyesini gördü. Haziran ayının 3.46 milyar dolar cari açık vermesi ise; yine 15 aylık aralıktaki en yüksek aylık cari açık rakamı oldu. Cari dengenin uzun süreli eksi rakamlarla gösterilmesi, ülke ekonomisi için sıkıntılı bir sürecin habercisi konumunda.
Yıllıklandırılmış cari açık ve aylık cari açıkta son 15 ayın en üst düzeyine gelinmesi; ekonomistlerin tahmini dışında gelişen bir sürecin sonucunda oldu. Turizmden gelen gelirlerin açığı daha düşük seviyelere çekeceğini tahmin eden ekonomi uzmanları, diğer kalemlerin düşmesi sebebiyle hayal kırıklığına uğradılar. Turizm sektörünün yaz aylarında büyük bir gelir kapısı olması, Haziran ayı itibarıyla cari açıkta dengelenme sürecini beraberinde getirmekteydi. Ancak hem Haziran’da turizmin daha az gelir sağlaması, hem de turizm harici kalemlerin değer kaybı; cari açığın boyutlarını daha da arttırdı.
Temmuz ve Ağustos ayı için de tahminler yapan ekonomi uzmanları; turizm gelirinin artması sebebiyle aradaki açığın daha düşük seviyelerde olacağını yinelemekteler. 2.73 milyar dolarlık turizm gelirini Haziran ayında kazanmayı başaran ülkemiz; Temmuz ve Ağustos aylarında bu ivmeyi daha da yukarı çıkarmakta. Gelir kalemlerinin daha da düşük bir konumda olmayacağını öngören ekonomistler; bu sayede cari açık makasının az da olsa daralacağına inanıyorlar. Kayıpların yaşandığı alanlarda da önlemler almaya çalışan hükümet; özellikle de enerji kısmında yoğun bir çaba vermekte.
En Büyük Cari Açık Kalemi Altın ve Enerji
Geçtiğimiz aylarda da cari açığın en önemli sebebi olan altın ve enerji ithalatı; Haziran 2022’de de kendisini gösterdi. Bu iki kalemin dahil edilmediği senaryoda 4.2 milyar dolar cari fazla veren Türkiye; yalnızca iki harcama alanıyla 3.5 milyar dolarlık eksi baremi görmekte. Altın ve enerji ithalinin gün geçtikçe daha maliyetli bir konuma ulaşması, özellikle yaz aylarında ekonomik sıkıntıyı büyütmekte. Elektrik enerjisinin ağırlıklı olarak tüketim ağına dahil olduğu bu senaryoda; doğalgaz bareminin azalması dahi fayda etmemekte. Kış aylarında da doğalgaz tüketimiyle açığın büyümesine engel olamayan ülkemiz; öte yandan da rezervlere eklemek amacıyla yapılan altın alımı sebebiyle yoğun bir açık vermekte.
Cari açığın bir diğer sebebi olarak da yatırım girişlerinin azalması görülüyor. Haziran ayı boyunca ülkeye dahil olan yatırım girişlerinin 950 milyon dolar olduğu tespit edildi. Ancak ülke portföyünden çıkan yatırımın 1.6 milyar dolar seviyelerine çıktığı da TCMB’nin raporlarında yerini aldı.
Yatırım ve enerji konusunda çözüm arayışlarının devam ettiği de TCMB raporları arasında yer aldı. Yatırımcılar için yeni opsiyonların Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı çalışmalarının en üst sırasında olduğunu belirten raporda; öte yandan enerji probleminin de Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı çalışmalarıyla kısmi olarak çözüme kavuşturulabileceği belirtiliyor.