Bakan Bayraktar’dan Gabar ve Karadeniz ile ilgili açıklamalar geldi.
Bakan Bayraktar’ın açıklamalarından satır başları şöyle;
AK Parti iktidarları döneminde 21 yılda temelde 2 hususa dönük politikalar geliştirdik. Bunlarda bir tanesi artan talebi karşılamak. Yani arz güvenliğimizi karşılamak ve Türkiye’nin elektrik ile doğalgaz talebi geçtiğimiz 21 yıl içinde 3 katına çıktı.
Diğer bir husus ise enerjide maalesef dışa bağımlılığımız var. Bunu azaltmak ile alakalı politikalarımız bu 2 temel husus çerçevesinde şekillendi. Ve enerjide 21 yıl içerisinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın liderliğinde çok önemli devrim niteliğinde adımlar atıldı, reformalar gerçekleştirildi. Bu dönemi 2 bölüme ayıracak olursak 2002-2016 arası ve 1. dönüşüm dönemi adını verebileceğimiz dönemde piyasa reformlarıyla enerji piyasalarının yönünü değiştirdik. Devletin rolü burada politika yapıcı, düzenleme tarafına piyasa gözetim tarafına kayarken ve kamu finansmanı farklı alanlara yönlendirilirken özel sektörün hem yabancı hem yerli yatırımcının oyuncu olduğu zamandı.
Burada yaklaşık 100 milyar dolarlık yatırımı Türkiye’ye çekmiş olduk. Dolayısıyla birinci dönüşüm süreci esas itibarıyla piyasa dönüşümü sürecine odaklandı. 2016’dan sonra ikinci dönüşüm süreci başladı. Milli enerji ve maden politikası adı altında şekillendi. Cumhuriyet tarihini en kapsamlı en bütüncül bir enerji politika vizyon belgesidir bu. Burada arz güvenliğini önceliklendirirken aynı zamanda yerlileşmeye önem verildi. Dışa bağımlılığı düşürmek içim mutlaka kendi enerjimizi kendi ekipmanımızı kendi teknolojilerimizi gerektiğini ifade ettik.
Özellikle YEKA modelimizde biz sadece yenilebilir enerji kaynaklarını kaynak anlamında değil ekipman anlamında da yerlileştirme hedefi ile yola çıktık. Bugün gelinene noktada 7 yıl sonunda Türkiye güneş panellerinde yüzde 77 yerliliğe ulaştı. Rüzgar tribünlerinde yüzde 60 yerliye ulaştı. Kendi petrol ve doğalgaz aramacılığımız konusunda bir hedef ortaya koymuştuk. Bunun neticesini Sakarya Gaz Sahası’nda ve Gabar keşfi ile ortaya koyduk. Artık kendi sondaj gemilerimizle kendi sismik gemilerimizle keşiflerimizi yapar hale geldik. Ve maden tarafında da özellikle katma değerli madencilik noktasında boru sadece hammadde olarak değil borkarbür ile daha katma değerli ürün olarak satma gibi bir netice almaya başladık. Bu stratejimiz yeni dönemde de devam edecek. Artık adını milli enerji 2.0 yeni dönem ve işin özünde bütün bu arz güvenliği ve dışa bağımlılığı düşürmenin yanında aynı zamanda Paris İklim Anlaşması kapsamında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2053 yılında karbonnötr ekonomi hedefi doğrultusunda bir çalışma yürütüyoruz. Dışa bağımlılığı azaltmak, artan talebi karşılamaya yönelik arz güvenliğini sağlamak ve iklim değişikliği ile mücadelede Türkiye’nin karbonnötr ekonomi olması noktasında enerjide büyük bir dönüşüm ile yola çıkmış durumdayız.
Kendi sondaj ve sismik gemilerimizle devam ediyoruz. Bütün bu 3 hususla alakalı milli enerji 2.0’da yeni dönemde ne var? Önümüzdeki 2023 – 2053 dönemindeki hedeflerimizden bir tanesi en öncelikli olan yenilenebilir enerji. Türkiye’nin bütün potansiyelini ortaya koymak ve bunu ekonomiye kazandırmak istiyoruz. İkinci husus enerji verimliliği. Enerjiyi daha verimli kullanır hale gelmemiz lazım. Üçüncü alan nükleer enerji. Sadece Türkiye için değil bütün dünya için eğer iklim değişikliği ile alakalı ciddi bir performans ortaya koymak ve bu konuda netice almak istiyorsak mutlaka nükleerin bizim enerji sepetimizin içinde yer alması gerekiyor. Bütün dünya için söylüyorum. Bizim mutlaka nükleer enerjiden elektrik üretmemiz gerekiyor. Dördüncü husus doğal gaz ve petrol.
Enerjide çok somut gitmeye çalıştık. Son 2 aydır bu konuya çok yoğun şekilde çalışıyoruz. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyaretleri öncesinde karşılıklı ekipler halinde bunu yaptık. 29,7 milyar dolarlık proje seti; üzerinde tek tek çalışılmış işler. Güneş projeleri, depolamalı güneş ve rüzgar projeleri, hidrojen projeleri, deniz üstü rüzgar projeleri. Bunun üzerinde 2 bin 500 megavatlık bir proje setimiz var. Bunlar ilk etapta hızlı şekilde devreye almak istediğimiz işler.
Ama bunu ötesinde Türkiye’ye çok ciddi bir ilgi var. Körfez ziyaretini BAE ile sınırlı tutmamak gerekir. Suudi Arabistan ile de bir enerji anlaşması imzaladık. Oradan da özellikle Türkiye’nin yenilenebilir enerji alanındaki yatırımlarına ciddi bir ilgi var. Şu anda halihazırda Türkiye’de yatırım yapmış şirketler de Türkiye’yi bildikleri için Suudi Arabistan ile önemli bir iş birliği gerçekleştirmeyi hedefliyoruz.
Bu anlaşmanın maddi boyutu olgunluğa erişmedi. Bize ifade ettikleri 4 veya 5 bin megavatlık yenilebilir enerji projesine ilgi duydukları yönünde. Bunun yanında biz gerek elektrik de gerek doğal gazda çevre ülkelerle bölgesel işbirliğini geliştirmek istiyoruz. Orada bu ülkelerin önemli istekleri ve talepleri olduğunu gördük. Onlar da bu projelerde Avrupa’da kuracağımız elektrik iletim şebekesinin kapasite artışında ve civar ülkelerdeki yapacağımız bölgesel projelerde yer almak istediklerini ifade ettiler. Bunlar ileriki zamanlarda ete ve kemiğe bürünecektir.
Türkiye enerji noktasında yapılacak anlaşmalar konusunda buna hazır. Bugüne kadar yaptıklarımız yapacaklarımızın teminatıdır. Malum biz Hazar’daki kaynakların Türkiye’ye ve buradan Avrupa’ya erişimi ile alakalı TANAP projesi geliştirdik. Bu çok önemli bir projedir. Bu proje aslında bakarsanız Doğu Akdeniz kaynaklarının Türkiye’ye ve buradan Avrupa’ya gitmesinden belki de daha zor bir projedir. TANAP 6 ülkeden geçen 3 bin 500 KM’lik devasa bir projeden bahsediliyor. İsrail’deki kaynakların 550 KM’lik bir boru hattıyla Türkiye’ye gelmesi ve buradan mevcut hatlar üzerinden erişimi söz konusu olabilir. İşin elbette ki ekonomisinin olması gerekiyor. Hem bizim için hem ortaklarımız için bunu olması gerekir. Eğer bu proje bölgesel arz güvenliğine hitap ediyorsa onun da bizim için anlamı var. Buna da değer veriyoruz.
Türkiye’ye gelecek gazın Türkiye’nin arz güvenliğine aynı zamanda özellikle Güney Doğu Avrupa’nın arz güvenliğine arz güvenliğine çok önemli katkısı olacak. Bu tarz enerji işbirlikleri uzun dönemde bölgesel çatışmaların çözümüne katkı sağlıyor. İşte bu çerçeveden baktığınız zaman Doğu Akdeniz gazının Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya gitmesi bu saydığımız 3 konuya da hitap ediyor. Biz bunu yapmaya hazırız.
Enerji Bakanı olarak da hiç olmasını istemediğimiz şey benim esas görevim Türkiye’deki vatandaşlarımıza enerjinin kaliteli ucuz kesintisiz şekilde tedarikinin sağlanması. Dolayısıyla bir ürünü ucuz hale getirmenin yollarından en önemlisi ürünü bollaştırmak. Doğal gaz için bunu söylüyorum elektrik için bunu söylüyorum. Dolayısıyla bahsettiğim işte BAE ve diğer projeler kendi ülkemizde geliştireceğimiz yerli yatırımcılarımızla yapacağımız projelerin özünde Türkiye’de elektriği ve doğal gazı bollaştırmamız lazım. Arzı daha çok artırabilirsek piyasada fiyatın aşağı gelmesini beklemek durumundayız.
Temel hefef budur. Projeleri bu çerçevede geliştirmeye çalışıyoruz. Ama elbette ki bizim kontrolümüz dışında yani dünyada petrol fiyatları dünyada doğal gaz fiyatları Avrupa’da doğal gaz fiyatları ki geçen sene hakikatten çok zorlayıcı oldu. Türkiye’nin beli makroiktisadi açıdan en temel problemlerinden bir tanesi enerji ithalatı oldu. Geçen seneki rakam 96,5 milyar dolar. Dolayıyla bu rakamı mümkün olduğu kadar aşağı çekecek kendi kaynaklarımızı devreye alan bir planlama içerisindeyiz. Yeni dönemi böyle planlıyoruz.
Elbette ki şu anda enerjiye daha ucuz nasıl verebiliyoruz devlet olarak sübvanse ederek bunu yapıyoruz. Doğal gazda hane halkında hala yüzde 50’lerin üzerinde bir sübvansiyon söz konusudur. Elektrikte de yine mesken kullanıcılarımızda sübvansiyonla bunu yapıyoruz.
Doğal gazda geçtiğimiz yıl biliyorsunuz 1 ay bedava Karadeniz gazıyla alakalı olarak ve 25 metreküplük bir yıllık gazın bedava verilmesi söz konusu oldu. Bu tarz desteklerle vatandaşımızın enerji yükünü azaltmayı hedefliyoruz.
Akaryakıt fiyatları özellikle son dönemde yapılan düzenleme esas itibariyle bir vergisel düzenleme. Orada şunu da göz ardı etmememiz lazım. Netice itibariyle Hazine ve Maliye Bakanlığımız ülkede 6 Şubat depremleriyle ortaya çıkan muazzam büyüklükteki bir açığı bütçe ilavesini bütçe katkısını farklı yollardan bir şekilde tedarik etme gayreti içerisinde. Allah ülkemize bir daha yaşatmasın. Yaklaşık 1 ay Hatay bölgesinde oldum şunu gördüm büyük bir gururla insanımızın ne kadar büyük bir destek bölgeye getirdiğini ilk dakikadan itibaren gördük.
Temelde hedefimiz kendi kaynaklarımıza ne kadar ulaşabilirsek bunları da ekonomiye farklı yönleriyle katıp Hazine ihtiyaçlarını belki bu şekilde karşılamak suretiyle vatandaşımıza bunun doğrudan ekonomik etkisini hissettirebilmek yönünde olacaktır.
2016’daki Milli Enerji ve Maden politikasının en önemli adımlarından birisiydi. YEKA’lardan örnek verdim yerli ekipman üretimi sonuçlarını vermeye başladı. O dönemin stratejisi içerisinde bir başka husus petrol ve doğal gaz aramacılığında yine kendi imkanlarımızla kendi sondak gemilerimizle sismik gemilerimizle arama kabiliyeti geliştirmekti. Bunun da neticelerini hem Gabar’da hem Karadeniz’de ilk aşamada almış vaziyetteyiz.
Türkiye bugün 1 milyon varil petrol ihtiyacı olan bir ülke. Günlük bir milyon varil ihtiyacımız var ham petrol olarak. Biz Gabar’ı tam olarak devreye aldığımızda yaklaşık 200 bin varile çıkacağız. Bugün itibariyle 75 bin varil üretiyoruz. Bu yıl sonuna kadar 90 – 100 bin varillere ama 2024 sonunda da Gabar petrolünün tam olarak devreye girmesiyle 200 bin varil günlük bir petrol üretimine gelmiş olacağız.
Sakarya Gaz Sahası ve Karadeniz’deki keşif önem arz ediyor. İlk aşaması 20 Nisan’da karada gazı yakmak suretiyle gerçekleşti ama bu daha ilk adım. 2025-2026 yıllarına kadar mutlaka ikinci fazı gerçekleştirip en az 15 ile 20 milyar metreküp üretim rakamlarına varmak istiyoruz. Ama bizim daha çok Sakarya Gaz Sahası ve keşfine ihtiyacımız var. Karadeniz’de olabilir Akdeniz’de olabilir. Gabar gibi birkaç tane Gabar’a ihtiyacımız var. Bu noktada da yoğun bir çaba içindeyiz.
Nükleer Türkiye’nin ilk başta ifade ettiğim ve yeni dönem enerji vizyonumuzda yer alan Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadele hedefleri Türkiye’nin dışa bağımlılığını azaltma hedefleri ve Türkiye’nin aynı zamanda arz güvenliğini sağlamayla alakalı hedeflerinin hepsine hitap eden bir alan.
2024 yılında ilk reaktörden elektrik üretmek istiyoruz. Böylece peyderpey takip eden yıllarda da diğer reaktörler devreye girmek suretiyle yaklaşık 4 reaktörler Türkiye’nin elektrik talebinin yüzde 10’u Akkuyu’dan karşılanmış olacak.
Ama Türkiye’nin uzun dönemde enerji stratejisi içerisinde bizim 20 bin megavatlık bir nükleer güce sahip olmamız gerekiyor. Sahalarımızdan bir tanesi Sinop uzun yılalrdır üzerinde çalıştığımız bir saha. Bir diğeri Trakya’da. Trakya projesi için Çin Halk Cumhuriyeti ve ilgili şirketlerle görüşüyoruz. Müzakerelerimiz önemli bir olgunluk seviyesine ulaşmış durumda.
Sinop’ta da özellikle Rosatom ile yıllardır devam eden çalışmalarımız kapsamında Rus şirketi ile ve de Güney Kore’nin çok ciddi bu konuda ilgisi ve tecrübelerini ülkemize yansıtmak istiyorlar onlarla da görüşmelerimiz devam ediyor. Önümüzdeki aylarda neticelendirmek ve bu konuda sahada fiili çalışmalara başlamayı hedefliyoruz.
