AB’den İsrail’e Gazze tepkisi…
Avrupa Birliği’nin (AB), İsrail’e yönelik tutumunda, özellikle Gazze’de yaşanan gelişmeler ışığında önemli bir değişim sinyali verdiği gözlemleniyor. Bu değişimin en somut göstergesi, AB dışişleri bakanlarının 20 Mayıs’ta Brüksel’de gerçekleştirdiği toplantıda aldığı kararda ortaya çıktı.
Geçen yılın sonunda, İsrail’e karşı siyasi diyaloğun askıya alınması önerisi destek görmezken, gelinen noktada taraflar arasında imzalanan Ortaklık Anlaşması’nın kapsamlı bir şekilde gözden geçirilmesine karar verildi.
AB ile İsrail arasındaki Ortaklık Anlaşması, siyasi diyalogdan ticarete kadar geniş bir alanı kapsayarak iki taraf arasındaki ilişkilerin temel çerçevesini oluşturuyor.
Hollanda öncülüğünde AB, İsrail ile Ortaklık Anlaşması’nı gözden geçirme kararı aldı
Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları ve insani yardımlara yönelik engellemeleri gerekçesiyle İsrail ile olan Ortaklık Anlaşması’nın gözden geçirilmesi yönünde önemli bir adım attı.
Bu süreçte Hollanda, anlaşmanın insan hakları ve demokratik ilkelere saygı maddesinin İsrail tarafından ihlal edilip edilmediğinin tespiti için girişimde bulundu. Alınan karar, üye devletlerin büyük çoğunluğunun desteğiyle mümkün oldu.
Hollanda’nın Lahey kentinde 18 Mayıs’ta düzenlenen ve İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının kınandığı protestolara 100 binden fazla kişi katıldı. Protestocular arasında bazı kadınların kırmızı elbiselerle dikkat çekici şekilde İsrail’e tepki gösterdiği görüldü.
AB kaynaklarına göre, Hollanda’nın Ortaklık Anlaşması’nın gözden geçirilmesi önerisini 17 ülke destekledi. Bu ülkeler arasında Belçika, Finlandiya, Fransa, İrlanda, İspanya, İsveç, Lüksemburg, Portekiz ve Slovenya da bulunuyor. Öte yandan Almanya, Bulgaristan, Çekya, Hırvatistan, İtalya, Litvanya, Kıbrıs, Macaristan ve Yunanistan ise öneriye karşı çıktı.
AB Bakanlarının bu kararı almasında İsrail’in Gazze’ye insani yardımlara yönelik engellerini sertleştirmesinin etkili olduğu vurgulanıyor. AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Gazze’deki durumu “felaket” olarak niteleyerek, İsrail’in sınırlı izin verdiği insani yardımın “okyanusta bir damla” olduğunu belirtti. Kallas, yardımların engellenmeden ve büyük ölçekli şekilde derhal ulaştırılması gerektiğinin altını çizdi.
Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp da, alınan kararın “İsrail hükümetinin insani yardım ablukasını tamamen kaldırması gerektiğine dair Avrupa’dan gelen güçlü bir mesaj” olduğunu söyledi.
Gözden geçirme sürecinde ana sorumluluk AB Komisyonu’na ait olacak. Komisyon, İsrail’in anlaşmanın ilgili maddesini ihlal edip etmediğini inceleyecek ve sonucunu üye ülkelere bildirecek. Bu süreç otomatik olarak anlaşmanın askıya alınması anlamına gelmiyor; ancak ihlal tespit edilmesi durumunda yaptırım önerileri gündeme gelebilir. Yaptırımlar konusunda karar AB Komisyonu’na bırakılmış durumda.
Teknik olarak, anlaşmanın askıya alınması mümkündür. Ancak bu askıya alma işlemi tam ya da kısmi olarak yapılabilir ve siyasi kısmının askıya alınması için üye ülkeler arasında oybirliği gerekirken, ticari kısmı için nitelikli çoğunluk yeterlidir. Ancak bu tür bir kararın pratikte kolay alınamayacağı belirtiliyor. Almanya, İsrail ile diyaloğun sürdürülmesinin önemini vurgularken, İspanya ve bazı ülkeler ise artık sözlerin bittiğini ve eyleme geçme zamanının geldiğini savunuyor.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, Gazze’ye yönelik saldırılar devam ettiği sürece AB’nin İsrail ile yaptığı anlaşmayı askıya alma kararı alabileceğini ifade etti.
AB ile İsrail arasındaki ilişkiler geçmişte de inişli çıkışlı olmuştur. Özellikle 2012 yılında Gazze konusundaki gerilim nedeniyle Ortaklık Konseyi askıya alınmış ve on yıl boyunca askıda kalmıştır. İsrail, AB’nin 31’inci ticaret ortağı, AB ise İsrail’in en önemli ticaret ortaklarından biridir.